Dwa niewielkie miasta Fontan i Saorge położone są w dolinie rzeki Roya. Są na tyle różne, że rewelacyjnie się uzupełniają. Leżą po przeciwnych stronach rzeki i oddalone są od siebie o 3 km, a łączy je jedynie wspólna stacja kolejowa.
Wysokogórskie Saorge
To położone na alpejskich stokach miasteczko, kiedyś stanowiło ważny punkt kontrolny na trasie między Turynem a Niceą. Dziś, kiedy pobudowano sieć dróg i tuneli górskich jego dawna ważność wygasła, ale pozostał wspaniały układ urbanistyczny, który w całości uznano za zabytek.
W miasteczku znajdują się ruiny dwóch warownych zamków, które od strony szczytów ograniczały wejście do osady. Do dziś zachowały się w wielu miejscach kamienne mury obronne, które świadczą o dawnej ważności miasta. Z ruin, gdzie kiedyś stały zamki i baszty rozciąga się niezapomniany widok nie tyle na miasto, ile na bajkowa dolinie rzeki Roya oraz na alpejskie szczyty. W mieście w zasadzie nie ma centrum, gdyż pobudowane zostało na długiej półce skalnej i jego trzon wyznacza jedna ulica, która łączy dwa przeciwległe krańce. Od tej głównej osi, jak pajęczyna, wiją się dziesiątki zakrętów, przejść, mostków i schodów, które mimo bardzo znacznych różnic poziomów spajają ze sobą domy, kościoły, tarasy i dachy. Saorge może zadziwić za każdym zakrętem. Nagle droga, która przed momentem położona była na wysokim mostku staje się ulicą przechodzącą głęboko pod innym domem, gdzie jakby przy okazji znajdują się wejścia do mieszkań.
Oprócz niespotykanej topografii Saorge zachowało swój prowincjonalny charakter. Mieszkańcy przesiadują na schodach domów, popijają kawę siedząc na murkach, gospodynie chodzą w domowych fartuchach, a mężczyźni w gumowcach. W oknach wiszą suszące się ubrania i klatki z kanarkami, a z balkonów zwisają podsuszone kwiaty doniczkowe. Niektóre kamienice starego miasta pobudowano jeszcze w XV wieku, ale wraz z tymi nowszymi tworzą jakby makietę filmową. Nie są szczególnie zadbane, a z większości odlatuje tynk, co daje wrażenie autentyczności. Również barokowy kościół parafialny, mimo bogatego wystroju wygląda jakby poddawał się swobodnej ingerencji grzybów. Idealnie w charakter miasta również wpisuje się świątynia Madonna-del-Poggio pochodząca prawdopodobnie z XI w i szczycąca się sześciopiętrowa dzwonnicą. Jedynym dużym budynkiem, po którym definitywnie widać niedawna restauracje jest XVII- wieczny klasztor i kościół franciszkanów, znajdujący się na odległym krańcu miasteczka.
Alpejskie specjały
Tuż przy głównym wejściu do miasta w Saorge znajduje się niewielki sklep oferujący rożne produkty pszczelarskie, w tym wyśmienity miód lawendowy pozyskiwany z okolicznych uli ustawionych na kwitnących polach. Poza tym oferuje się także unikatowy miód z wysokogórskich kwiatów. Hitem Saorge jest także pasta przygotowywana z lokalnego miodu i zmielonych orzechów laskowych. W niewielu sklepikach w Saorge zakupić można także różne produkty wykonane z lawendy, w tym niewielkie woreczki wypełnione suszonymi kwiatami, które umieszcza się w szafach.
Zaspane Fontan
Fontan pobudowane zostało w dolinie rzeki Roya i stanowi jedną główną ulicę, na której w części centralnej znajduje się kościół oraz fontanna. Zostało założone 30 czerwca 1616 na zlecenie księcia Sabaudii Karola Emanuela I. Było swego rodzaju uzupełnieniem pobliskiego Saorge, które pobudowane na wąskim pasie ziemi, na stromym wzgórzu nie mogło się rozwijać. Rozrastające się Saorge zajmowało coraz bardziej pochyłe części góry, co często skutkowało zawalaniem się budowli. Początkowo Fontan stanowiło dzielnicę Saorge, która oferowała bardzo łatwy dostęp do wody pitnej, spore działki budowlane, a także blisko położone pola uprawne. W związku ze znacznym rozwojem w 1871 roku Fontan oddzieliło się od Saorge, pozostając niezależnym miastem. Podczas II Wojny Światowej miasto zostało zajęte w 1940 przez okupacyjne władze włoskie, a cała ludność cywilna została deportowana do Turynu.
Najciekawszym zabytkiem Fontan jest Kościół Nawiedzenia NMP, który został konsekrowany 2 lipca 1632. Świątynię zdobią organy z 1850 roku oraz barokowa wieża z XVIII w, na której znajduje się zegar pochodzący z 1825 roku. Na przeciwległym brzegu rzeki w latach 1912-14 wybudowano niewielka hydroelektrownię.Budowla dobrze widoczna jest z mostu pochodzącego z 1952 roku. Pierwszy murowany most został zbudowany w 1835 roku i zastąpił swojego drewnianego poprzednika, który uległ wielkiej powodzi. Już w 1913 roku pobudowano kolejny most używając betonu zbrojonego. Tym razem miał on służyć mieszkańcom przez wiele lat. Niestety został zniszczony przez Niemców w czasie ich odwrotu dnia 25 kwietnia 1945 r. Tuż obok współczesnego mostu znajduje się pomnik upamiętniający wszystkich walecznych mieszkańców Fontan i okolic, którzy polegli w ostatnich wojnach.
Dzisiejsze Fontan wygląda jakby wymarłe- jakby wszyscy stąd wyjechali. Jest w tym trochę prawdy, gdyż wiele okien i drzwi jet zabitych deskami, a na murach znaleźć można sporo ogłoszeń oferujących sprzedaż lub wynajem domu. Poza tym stan wielu budynków w związku z panującą tu wysoką wilgotnością nie jest idealny. Miasto stanowi swoista przeciwwagę do słonecznego Saorge, w którym de facto też nie spotkamy tłumów mieszkańców.
WARTO ZOBACZYĆ
Stare Miasto w Saorge
Przycupniete na stromym zboczu, wygląda jak żywcem wyjęte ze średniowiecza
Sklep z miodami w Saorge
Znajduje sie tuż przy wejściu do miasta. Można zakupić tu miody z górskich łąk, miody lawendowe oraz wiele innych produktów aromatyzowanych naturalną lawendą.