Jest jedną z najważniejszych atrakcji turystycznych, jakimi może nas oczarować Białystok, oraz zabytkiem, obok którego nie można przejść obojętnie. Pałac Branickich to obowiązkowy punkt w programie historycznej wycieczki po Podlasiu, mogący każdego turystę zachwycić swą wspaniałą formą i pięknym otoczeniem. Co warto wiedzieć na temat tej rezydencji? Jakie czynniki wpływają na jej ogromną popularność?
Powodów, dla których warto odwiedzić rezydencję Branickich w Białymstoku, jest sporo. Ten zabytek to nie tylko cenny skarb architektury, ale i miejsce, które może się pochwalić ciekawą historią. Wiadomo, że na terenie Białegostoku już w XV i XVI wieku istniał niewielki zamek, który w czasach Piotra Wiesiołowskiego (marszałka wielkiego litewskiego) został przekształcony w wygodny pałac. W latach 60-tych XVII wieku dobra te stały się własnością króla Jana Kazimierza, który postanowił je przekazać Stefanowi Czarnieckiemu. Ten z kolei przekazał dobra w Białymstoku swej córce, Aleksandrze, która wyszła za mąż za Stefana Mikołaja Branickiego. W ten oto sposób w stolicy Podlasia zaczyna się era Branickich – możnych panów, którzy sporo zrobili dla tego miasta i jego najbliższej okolicy.
W czasach Branickich pałac w Białymstoku zasadniczo zmienia swój charakter. Już pod koniec XVII wieku powstała tu okazała rezydencja barokowa, wzniesiona według projektu Tylmana z Gameren – słynnego architekta, znanego m.in. z wielu realizacji na terenie Warszawy. Kolejna zmiana nastąpiła w latach 1728-1755, kiedy to właścicielem rezydencji był Jan Klemens Branicki (syn Stefana Mikołaja) – jeden z ważniejszych magnatów dawnej Rzeczypospolitej. To dzięki niemu pałac w Białymstoku stał się reprezentacyjną budowlą, do dziś często określaną mianem “Podlaskiego Wersalu”. Niestety, choć czasy Jana Klemensa Branickiego było dla białostockiego pałacu okresem najlepszym, po jego śmierci w 1771 roku rezydencja ta zaczęła tracić na znaczeniu. Wdowa po Branickim zaglądała tu tylko latem, a gdy w 1808 roku zmarła, pałac zaczął przechodzić z rąk do rąk. Spadkobiercy Branickich sprzedali go pruskiemu królowi, który w latach 30-tych XIX wieku przekazał rezydencję Instytutowi Panien Szlacheckich. Gdy Polska odzyskała niepodległość, pałac Branickich stał się siedzibą różnych urzędów. Dziś w jego murach ma swą siedzibę Uniwersytet Medyczny, mimo to część pałacowych wnętrz jest dostępna dla zwiedzających. Spacerować można też po otaczających ową rezydencję ogrodach, które do dziś urzekają zarówno swym układem, jak i ciekawą szatą roślinną.